توانبخشی از راه دور

مقدمه:

با عنایت به  افزایش جمعیت سالمندان و از طرفی تعدد بیماریهای مزمن دوران سالمندی ، هزینه های بالای درمانی و توانبخشی ، کمبود متخصصان توانبخشی در سطح کشور  و عدم توزیع مناسب این متخصصان در تمام نقاط کشور  بویژه در مناطق محروم و روستایی و دورافتاده به استناد قانون برنامه توسعه ششم (بند ت ماده [۱]۶۸وبندث ماده ۶۷[۲]) ،یکی از طرحهای نوین این استان ارائه

خدمات توانبخشی از راه دور به سالمندان به منظور بهبودکیفیت زندگی در دوران سالمندی بااستفاده از فناوری اطلاعات  وارتباطات الکترونیکی ،توسعه عدالت اجتماعی و ایجاد فرصتهای یکسان  برای ارائه مراقبتهای  توانبخشی ، اجتماعی، بهداشتی بالینی و حقوقی  از راه دور، آموزش بیماران ، بهداشت عمومی و مدیریت سلامت می باشد که از طریق راه اندازی یک وب سایت بنام «توان به »جهت بهرمندی  کلیه سالمندان فارسی زبان از مشاوره تخصصی کارشناسان ومتخصصان همکاربرنامه، آموزش سمعی وبصری ازراه دور ،فیلم ،کلیپ وفایلهای صوتی از طریق وبسایت  و.. بدین شرح اجرایی می گردد:

توانبخشی ازراه دور، یک زیر شاخه مهم پزشکی از راه دور است. اگرچه ، در مقایسه با دیگر مباحث پزشکی از راه دورقدمت كمتري دارد ولی به سرعت به عنوان 

یک مبحث عملی مطرح شده است  چراکه فن آوری اطلاعات و ارتباطات ،می تواند روی سلامتی افراد ناتوان تاثیر به سزاییداشتهباشد.ومقایسه توانبخشی از راه دور با خدمات توانبخشی معمولی ، 

نشان میدهد که در روش توانبخشی از راه دور، هزینه ها کاهش و تاثیرگذاری افزایش می یابد .

[۱] بند ت ماده ۶۸ برنامه ششم توسعه مبنی براینکه وزارت ارتباطاات وفناوری اطلاعات با همکاری سازمان سازمان 

اداری واستخدامی کشور ودستگاههای اجرایی از سال دوم اجرای  قانون برنامه تمهیدات لازم برای کاهش حداقل ۱۲٫۵درصد سالانه از مراجعه حضوری به دستگاههای اجرایی رافراهم کند بطوریکه رتبه ایران در سطح جهان در شاخصهای مرتبط از جمله شاخصهای توسعه فناوری اطلاعات وارتباطات وتوسعه دولت الکترونیک به میزان ۳۰رتبه در طب اجرای برنامه ارتقاء یابد.  

 

[۲] ماده ۶۷برنامه ششم توسعه مبنی براینکه دستگاههای اجرایی موظفند نسبت به الکترونیکی کردن کلیه فرایندها وخدمات با قابلیت الکترونیکی وتکمیل بانکهای اطلاعات مربوط تا پایان سال سوم اجرای قانون برنامه اقدام کننددستگاههای اجرایی می توانند به منظور الکترونیکی کردن کلیه فرایندها وخدمات از مشارکت بخش خصوصی استفاده نمایند .

 

فناوري اطلاعات براي سالمندان در جنبه هاي مختلف مي تواند به عنوان كمک و تسهيل كننده خدمات سلامت محسوب شود. زيرا سيستم هاي اطلاعاتي و ارتباطي عرصه اي براي ارائه خدمات سلامت فراهم آورده اند كه ديگر ارائه اين خدمات نيازمند محدود شدن در مکان هاي خاص و ثابتي نيست؛ و توسعه ابزارهاي ارتباطي امکان ارائه خدمات درماني اوليه را در محل زندگي افراد نيز فراهم آورده اند؛ و اين فرصت را براي سالمندان فراهم مي كند كه به عنوان يک شهروند مفيد در كارها فعالانه مشاركت كند و زندگي اجتماعي و اوقات فراغت رضايت بخش تري را داشته باشند .سالمندان در صورت فراگرفتن نحوه استفاده از فناوري اطلاعات با روش هاي آموزشي مناسب، امکانات وسيعي نظير ارتباطات، سرگرمي ها، انجام كارهايي كه قبلا توان انجام آن را نداشته اند ،و دسترسي به نيازهاي خود را در اختيار خواهند داشت. اين امر كمک شاياني مي كند تا اين دوران را با سلامت جسماني، رواني و اجتماعي بهتري سپري نمايند.

سالمندي يک فرآيند زيستي است كه تمام موجودات زنده از جمله انسان را در  بر ميگيرد. گذشت عمر را نميتوان متوقف نمود ولي ميتوان با بکارگيري روشها و مراقبتهاي مناسب، از اختلالات و معلوليتهاي آن پيشگيري و يا آن را به تعويق انداخت، تا بتوان از عمر طولاني همراه با سلامت و رفاه كه همواره هدف و آرزوي بشر بوده، بهرهمند شد. فزايش طول عمر انسان و اضافه شدن جمعيت سالمندان يکي از دستاوردهاي قرن ۰۰ مي باشد. با بهبود شرايط بهداشتي كه منجر به آگاهي بيشتر ،پيشگيري از بيماري ها و در نهايت افزايش اميد به زندگي سالمندان مي شود، مي توان جامعه اي سالم تر و سالمنداني موفق داشت. براي رسيدن به اين هدف، فناوري اطلاعات، در تسهيل خدمات قابل ارائه به سالمندان، آگاه سازي، ارائه هشدارهاي لازم و افزايش سرعت در پاسخگويي به نيازهاي سالمندان، نقش مهمي را ايفا مي نمايد. (طاهری وهمکاران)

 

 

تعاریف:

Telehealth : استفاده از فناوری اطلاعات و فن آوری ارتباطات الکترونیکی برای حمایت از مراقبتهای بهداشتی بالینی از راه دور، آموزش بیمار ، بهداشت عمومی و مدیریت سلامت است.

فن آوری های مورد استفاده در سلامت به طور معمول عبارتند از:

-ویدئو کنفرانس

– اینترنت

–ذخيره وارسال تصاوير

-رسانه سيال(یوتیوب و..)

– زمینی terrestrial

– بی سیم.

Telehealth مجموعه اي از خدمات باليني و غير باليني (آموزشي و پژوهشي) را در برمی گیرد.

 

 

 

Telemedicine :همچنین به عنوان زیرمجموعهtelehealth”به متخصصان مراقبت های بهداشتی اجازه می دهد تا با استفاده از فناوری ارتباطات راه دور، بیماران را از راه دور ارزیابی، تشخیص و درمان کنند. Telemedicine ببرای بیماران در نقاط دور افتاده  این امکان رافراهم می کند تا درکوتاهترین زمان وبدون مراجعه حضوری،به پزشک دسترسی پیدا کنند.. در کشور های توسعه یافته و در حال توسعه، تله مدیسین راه حل کاهش هزینه را برای ارائه مراقبت از راه دور فراهم می کند .

اين واژه تعاريف گوناگوني دارد. به اختصار مي توان آن را پزشکي از راه دور تعريف کرد که منظور از آن انتقال اطلاعات پزشكي از يك مكان به مكان ديگر از طريق به كارگيري روش هاي الكترونيكي ارتباطي است كه اين امر مي تواند از يك تماس تلفني مشاوره اي بين پزشك و بيمار تا جراحي روباتيك با كمك تكنولوژي ويدئو كنفرانس ماهواره اي متفاوت باشد

توانبخشی از راه دور:کاربرد فناوری اطلاعات و ارتباطات جهت ارائه خدمات توانبخشی از راه دور بوسیله ارتباط درمانگر با درمانجو یا درمانگر به درمانگر جهت ارزیابی،مداخله،درمان و مشاوره.

این امر برای حذف موانع دسترسی به خدمات ناشی از فاصله، عدم دسترسی متخصصان و محدودیت های تحرک استفاده شود

Telerehabilitationارایه خدمات توانبخشی ازطريق  شبکه های مخابراتی و اینترنت است. اغلب انواع خدمات به دو دسته تقسیم می شوند: ارزیابی بالینی (توانایی های عملکردی بیمار در محیط) و درمان بالینی. برخی از حوزه های توانبخشی که در زمینه مراقبت های تلویزیونی مورد بررسی قرار گرفته اند عبارتند از: روانشناسی عصبی، آسیب شناسی گفتار، شنوایی، کاردرمانی، فیزیوتراپی و توانبخشی ربات.Telerehabilitation می تواند مراقبتها را برای افرادی که (بدلیل معلولیت یا بعد مسافت)نمی توانند به یک کلینیک مراجعه کنند،ارایه دهد.Telerehabilitation همچنین به کارشناسان توانبخشی اجازه می دهد تا در یک مشاوره بالینی از راه دور شرکت کنند.

 

Tele rehab همراه با استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICTا)به ارائه خدمات توانبخشی به افراد از راه دور در خانه یا محیط های دیگر اشاره دارد. این خدمات عبارتنداز:

مداخلات درمانی، نظارت برپیشرفت از راه دور ، آموزش، مشاوره، و شبكه سازي برای افراد معلول

-توانبخشی از راه دور روشی نوین در کمک به امرتوانمندسازی سالمندان ومعلولین در ابعاد مختلف مراقبتی،بهداشتی،عملکردی،سلامت روان ..است كه با فرایندهای الکترونيکي و ارتباطي پشتيباني ميشود.وارتباط بین بیمار وکادر توانبخشی از طریق متن،صوت ،تصویر و…برقرارمی گردد.

-در توانبخشی از راه دور یک سری خدمات توانبخشی شامل ارزیابی ، پایش ، پیشگیری ، مداخله ، نظارت‏، آموزش و مشاوره با استفاده از فن آوری های اطلاعاتی و ارتباطی انجام می شود.

 

 

 

مزایا:

– کمک به استقلال شخصی وتوانمندسازی

-امکان کنترل مدیریت وضعیت از طریق وبسایت

-مشارکت فعال در مراقبت

-ایجاد فرصتهای یکسان بویژه جهت  افراد در مناطق دور افتاده

-کاهش هزینه های مراجعه وسفر برای هر دو ارائه دهنده خدمات بهداشتی و بیمار

-از بین رفتن فاصله بین بیمار ودرمانگر

-امکان بهره مندی مناطق محروم وشهرهای کوچک ازحمایت ،دانش ومشاوره متخصصان به جای لزوم حضور فیزیکی ونتیجتا”:

-صرفه جویی درمنابع مالی،انسانی

-صرفه جویی در زمان

-کاهش هزینه های درمان

-امکان دسترسی سریع سالمند به کادر درمانی

-اثربخشی بیشتر

-امکان بهره مندی تعداد بيشتري از جمعیت هدف

ارائه خدمات به هنگام (در وقت وزمان مناسب)

 

اهداف:

به كاربردن ارتباطات الکترونيکي و فناوری ارتباطات از راه دور برای انجام و پشتيباني خدماتي از قبيل مراقبتهای باليني از راه دور، آموزش و تعليم دادن در زمينههای مرتبط با تندرستي به متخصصان و بيماران، -تعداد افرادی که به اینترنت دسترسی دارند روز به روز بیشتر می شودروز به روز آموزشهای از راه دور و الکترونیکی گسترش مییابد و تعداد افراد متقاضی شرکت در کلاسهای آموزشی از راه دور بيشتر میشود. این امر می تواند به گسترش و جا افتادن توانبخشی از راه دور کمک کند.

-دردسترس بودن خدمات برای افراد دراقصی نقاط استان وکشور

–    کاهش هزینه ها وامکان دسترسی وبهره بیشتر جامعه هدف از خدمات تعریف شده دراین طرح با توجه به طولانی بودن فرآیندتوانبخشی( براییک فرد ناتوان ممکن است توانبخشی تا آخر عمر بطور مکرر نیاز باشد كه در اين صورت هم هزینه ها وهم رفت وآمد آن برای جامعه هدف طاقت فرساست )

آگاهي ازاهداف،مزاياوتاثيراتي كه فناوري توانبخشی ازراه دورمي توانددرارتقاكيفيت خدمات،كاهش هزينه هاوافزايش دسترسي به انواع خدمات تخصصي داشته باشد،به الزام استفاده ازاين فناوري سوق ميدهد

ضرورت برنامه برای سالمندان:

۱- افزایش امید به زندگی و افزایش جمعیت سالمندان ونیاز جامعه ووجودقوانین بالادستی(برنامه ششم توسعه،قانون اساسی و..)

۲-افزایش شیوع بیماریهای مزمن ومشکلات دوران سالمندی از جمله آلزایمر و در نتیجه افزایش نیاز به خدمات توانبخشی وخودمراقبتی

۳-بالا بودن هزینه های مالی وروانی مراقبت وفرسودگی مراقبین بیماران آلزایمر ونیاز به مشاوره وحمایت در سایر ابعاد مراقبت .

۴-کمبود متخصصان توانبخشی و عدم توزیع مناسب این متخصصان در تمام نقاط استان بویژه در مناطق محروم و روستایی و دورافتاده

۵-مشکلات مضاعف ایاب وذهاب ومراجعه حضوری اینگونه بیماران در کلینیکها جهت اخذ مشاوره ها ودرمانهای لازم

۶-ارائه خدمات به افراد ناتوان جسمی حرکتی که امکان تحرک کمی دارند باتوانبخشی از راه دور آسان است.

۷-کاهش هزینه های خدمت ومددجو

۸-محدودیت منابع ملی ،انسانی

۹-فقرمددجویی ونیاز به وجود برنامه ها درراستای اقتصاد مقاومتی وکاهش هزینه ها

 

خدمات  طرح:

–تهیه وب سایت جامع در برگیرنده خدمات مورد نیازبا آدرس: TavanBeh.ir 

-درج مقالات ومطالب آموزشی متنوع وجامع برای سالمندان ومراقبین

-تهیه بروشور،کتابچه وکتاب آموزشی

-آموزش سمعی وبصری ازراه دور فیلم ،کلیپ وفایلهای صوتی از طریق وبسایت وفضای مجازی لینک شده به سایت(تلگرام،یوتیوب و..)

-تالار گفتگو برای پرسش وپاسخ کاربران وارائه مشاوره های تخصصی(پزشکی ،توانبخشی و…)

– مشاوره ویدیوئي از راه دور

-بازیهای ویدیویی فعال،برنامه های حرکتی مجازی

 

-فرایند اجرایی طرح:

–انتخاب واحد مجری وانعقاد تفاهم نامه همکاری

–انتخاب مجری طرح وبسایت وایجاد امکانات لازم برای  آینده.

-انتخاب تیم راهبری برای تعریف نیازها و محتوا

-انتخاب تولید کنندگان محتوا از جمله سناریو و اجرای هر ریزفرایند

-انتخاب تیم تخصصی همکار در برنامه توسط واحد مجری

-تعیین محتوا با توجه به ضرورت توسط متخصصین همکاربرنامه

-تعیین تعرفه های خدمات آنلاین

-آموزش متخصصان و بيماران برای استفاده بهينه از فناوری توانبخشی از راه دور

-راه اندازی سایت مربوطه وارائه خدمات در قالب سایت وفضاهای مجازی لینک شده

 

تهیه وتدوین:

زکیه نوری

کارشناس شورای سالمندان